Essenbomen worden geclassificeerd als leden van het geslacht Fraxinus binnen de familie van de olijfplanten, Oleaceae een groep die 54 tot 65 middelgrote tot grote bloeiende boom- of struiksoorten omvat.

Afkomstig uit de gematigde streken van Noord-Amerika, Europa en Azië zijn de meeste essen bladverliezend, maar weinig subtropische variëteiten zijn groenblijvend.

Je herkent essen aan hun kenmerkende lange geveerde bladeren, verdeeld in een oneven aantal blaadjes, hun gladde rechte stam, tegenoverstaande takken en zeer ongewone gevleugelde zaden die 'sleutels' worden genoemd.

Ze bloeien ook uitbundig in de lente, met witte, crèmekleurige of zelfs paarse bloeiwijzen die "trossen" worden genoemd.

Deze langlevende schaduwbomen zijn verkrijgbaar in verschillende maten en vormen. Ze zijn elegant en ideaal voor specimenbeplanting en stadsparken.

Deze identificatiegids behandelt veelvoorkomende soorten essen die je kunt overwegen voor je landschap en onderscheidt de beste soorten essen wereldwijd!

Leer essenbomen herkennen

Begrijp me niet verkeerd; essen lijken op elkaar, maar ze zijn allemaal verschillend. Dus hoe weet je welke es je hebt?

Essenbomen hebben zeer nette, zeer gedefinieerde kenmerken; ze zijn gemakkelijk te herkennen. We hoeven alleen maar in detail naar de onderdelen te kijken.

Essenbomen herkennen aan stam en bast

De stam van essen is recht; dit maakt ze erg elegant en ideaal voor nette tuinen en parken.

Hij groeit tot ruwweg 1/3 van de totale hoogte van de boom voordat hij vertakt, wat bij volwassen exemplaren neerkomt op gemiddeld meer dan 1,8 meter.

De schors van een es kan glad zijn (vooral bij jonge bomen), of gebarsten, maar met een heel kenmerkend patroon; je ziet verticale groeven die interessante vormen vormen, vaak diamanten, golvend of die je de indruk geven van rivieren die in de loop van lange tijd door water zijn gegraven.

De meeste essen hebben een grijze bast, maar sommige hebben ook gele tot bruine tinten.

En als je de stam doorzaagt... Het hout is grijs of lichtbruin en van vrij goede kwaliteit, hard en met mooie, gladde streeppatronen erop.

Bomen herkennen aan hun takken

Essenbomen hebben erg elegante en ongewone takken! Ze zijn tegenoverstaand, wat erg zeldzaam is bij bomen.

Dit betekent dat twee takken op dezelfde hoogte in tegenovergestelde richtingen beginnen en vanaf daar meestal omhoog groeien.

Dit zou het makkelijk moeten maken om een boom van dit geslacht te herkennen in de winter, wanneer hij geen bladeren heeft. Nu we het erover hebben...

Essen herkennen aan hun gebladerte

De bladeren van essen zijn ook heel kenmerkend; ze zijn geveerd. Dit betekent dat je een centrale bladsteel ziet met elliptische en spitse blaadjes ertegenover aan elke kant, en één aan het uiteinde.

Het aantal blaadjes varieert van essensoort tot soort, van 3 tot 13, de meeste variëteiten hebben er 7 tot 11.

Ze zijn erg elegant en hebben de vorm van een franje, zijn vaak gebogen en geven prachtige lichtpatronen.

Essen herkennen aan hun bloemen

Als essen bloeien, zie je grote trossen kleine bloemen aan het einde van de takken.

De individuele bloemen zijn klein, vaak piepklein, en meestal wit (maar er bestaan ook andere kleuren zoals crème, geel en zelfs paars). De kleinere bloemen lijken op pluizen katoen.

De bloeiwijzen zijn thyrses in vorm... Ok, technisch woord... het betekent dat ze veel stengels hebben die overgaan in andere stengels, een beetje zoals de takken van bomen. Het zijn complexe clusters, met verschillende "armen"...

Ook dit maakt het gemakkelijk om ze te identificeren... Net als wat volgt.

Essen herkennen aan de hand van hun zaden

De zaden van essen zijn origineel, speels en gemakkelijk te herkennen... Ze hebben vleugels! Ja, net als die van esdoorns, maar met een verschil.

De zaden van essen worden "sleutels" of eigenlijk "samara's" genoemd en zitten individueel met een bladsteel aan de stam vast, terwijl ze bij esdoorns in paren vastzitten.

Ze beginnen lichtgroen in licht hangende trossen en rijpen naar verschillende tinten bruin als ze opdrogen, klaar om de wind op te vangen en in de herfst ver van de boom te vallen.

Essenbomen herkennen aan hun grootte

Essen zijn middelgrote bomen. Ze zullen nooit uittorenen boven hoge gebouwen zoals sequoia's, platanen enz.

Als ze volwassen zijn, bereiken ze meestal een hoogte van 12 tot 21 meter, hoewel de hoogste exemplaren de 24 meter kunnen bereiken. En bij uitzondering kunnen ze nog groter worden.

Een es doet er tussen de 16 en 60 jaar over om zijn volle omvang te bereiken; het zijn vrij langzame groeiers.

Elegant, intrigerend en gemakkelijk te identificeren, nu weet je wanneer je een boom "es" kunt noemen. Zullen we nu eens kijken naar de verschillende soorten essen?

12 Iconische Soorten Essen

Hoewel essen zich uitstekend aanpassen aan verschillende habitats, zijn sommige soorten essen beter geschikt voor het thuislandschap dan andere.

Hier zijn de 12 mooiste soorten essen die het meest geplant worden in thuislandschappen.

1: Groene as ( Fraxinus pennsylvanica )

Groene es is een van de meest verspreide variëteiten, dankzij zijn dichte kroon met weelderig en smaragdgroen blad.

Er zitten 7 vrij brede en goed gevormde blaadjes aan elk blad, maar ze kleuren goudgeel in de herfst, waardoor je inderdaad een heel helder schouwspel krijgt!

De boom is piramidaal van vorm wanneer hij jong is; wanneer hij volwassen wordt, neemt hij een ronde vorm aan. De stam is rechtopstaand met grijsbruine schors waarin decoratieve ruitvormige scheuren zitten.

De "sleutels" of samara's zijn bijzonder lang, ongeveer 5,0 cm, en ze blijven tot in de winter zitten.

De groene es is een populaire tuinboom, die vooral gekweekt wordt als specimenplant in vrij grote privé- en openbare groenzones.

De plant is erg winterhard, dus je kunt hem in het grootste deel van Canada en de noordelijke staten van de VS kweken, evenals in Noord-Europa.

• Winterhard: USDA zones 3 tot 9.
• Blootstelling aan licht: volle zon.
• Bloeiseizoen: midden en laat in de lente.
• Grootte: 15 tot 21 meter hoog en 10,5 tot 15 meter breed.
• Bodemvereisten: Vruchtbare, vochtige maar goed gedraineerde leem-, klei- of zandgrond met een pH van zuur tot neutraal. Het verdraagt zware klei en natte grond.

2: Witte as ( Fraxinus americana )

Inheems in oostelijk en centraal Noord-Amerika De witte es of Amerikaanse es is eigenlijk een kleurrijke bladverliezende essensoort, dus de naam is misleidend. Het blad is zeer dicht en donkergroen; het is geveerd zoals bij alle essen, maar met een variërend aantal blaadjes: tussen 5 en 9.

In de herfst kleuren ze geel, oranje en koper, waardoor je een laatste blos krijgt voordat ze vallen. De schors is zilverbruin met verticale en ruitvormige patronen op de rechtopstaande stam.

De bloemen komen in de lente en ze zijn origineel; ze zijn niet wit maar paars.

Het is ook een van de grootste essensoorten. Als hij jong is, heeft hij een verticale en piramidale groeiwijze, maar als hij volwassen wordt, krijgt hij een zeer ronde en regelmatige kroon.

Witte es wordt gekweekt om zijn harde hout en honkbalknuppels worden er zelfs van gemaakt! Maar hij past ook goed in een informele en ruime tuin of park, waar je hem als specimen kunt laten groeien.

• Winterhard: USDA zones 3 tot 9.
• Blootstelling aan licht: volle zon.
• Bloeiseizoen: midden en laat in de lente.
• Grootte: 18 tot 24 meter hoog en verspreid.
• Bodemvereisten: organisch rijke en vochtige maar goed gedraineerde leem, kleileem of zandige leem met een pH van zuur tot neutraal.

3: Blue Ash ( Fraxinus quadrangulata )

Je herkent blauwe as van de schors; als je het schilt, wordt het blauw en het wordt gebruikt om kleurstoffen te maken.

Maar schors afpellen zonder echte reden is niet ideaal en ethisch, dus laten we eens kijken naar andere kenmerken... De bladeren hebben 11 blaadjes; ze beginnen heldergroen en worden dofgeel en zelfs grijs in de herfst.

De stam is erg rechtop en recht, met gladde grijze schors als hij jong is, maar hij wordt onregelmatig gebarsten als hij ouder wordt.

De kroon van deze soort is ovaal als hij jong is en rond als hij volwassen is. Je zult zien dat de e takken, waar de bladeren aan vastzitten, uit segmenten bestaan, wat hem heel karakteristiek maakt.

De blauwe es is een goede specimenplant voor drogere gebieden in vergelijking met andere planten van deze soort; hij heeft ook wat ruimte nodig.

• Winterhard: USDA zones 4 tot 7.
• Blootstelling aan licht: volle zon.
• Bloeiseizoen: lente.
• Grootte: 15 tot 21 meter hoog en 12 meter breed.
• Bodemvereisten: Goed gedraineerde en gemiddeld vruchtbare leem-, klei- of zandleembodem met neutrale pH. Het verdraagt droge grond voor korte periodes.

4: Zwarte as ( Fraxinus nigra )

De zwarte es is een zeer bekende middelgrote bladverliezende soort of es uit Noord-Amerika, met een grote tuinbouwwaarde en ook gebruikt voor zijn hout, maar nu is hij ernstig bedreigd, dus beschermd. Je vindt hem in moerassen in het noordoosten van Canada en de VS. Hij kan 20 meter hoog worden of zelden iets meer.

Het heeft lichtgroene bladeren met 11 blaadjes op elk blad. De onderscheidende eigenschap van deze variëteit is dat de schors donkergrijs is, bijna zwart. Het zal glad zijn als het jong is, en verticale scheuren ontwikkelen als het ouder wordt.

Als je kiest voor de zwarte es, help je mee aan het behoud ervan, en het is een ideale keuze als je een bladverliezende groep bomen met een gematigd uiterlijk wilt op vochtige grond, dus een grondsoort waar het moeilijk is om een tuin te laten groeien... Best handig!

• Winterhard: USDA zones 3 tot 9.
• Blootstelling aan licht: volle zon.
• Bloeiseizoen: lente.
• Grootte: tot 20 meter hoog en 9,0 meter breed.
• Bodemvereisten: Goed gedraineerde maar vochtvasthoudende diepe grond met constante vochtigheid; leem, kleileem of zandleem met een pH van zuur tot vrij alkalisch. Het verdraagt zure grond (tot 4,4 pH) en het verdraagt natte grond.

5: Europese es ( Fraxinus houtwol )

De Europese es, ook wel Europese zwarte es genoemd, komt oorspronkelijk uit Europa en West-Azië en is een van de grootste essensoorten. De Europese es wordt gekenmerkt door een ronde, bolvormige kroon met dik gebladerte, een zeer rechtopstaande en rechte stam en donkergroene bladeren en heeft een zeer harmonische en evenwichtige uitstraling.

De zilverbruine schors is in ruiten getuigd, een mooi patroon. Elk blad van de Europese es kan tussen de 7 en 11 blaadjes hebben en de bloemen van deze soort zijn paars en niet wit.

Europese es wordt voornamelijk gekweekt voor hout; de rechte stam, grote afmetingen en goede kwaliteit van het hout zijn ideaal voor deze handel.

Maar zijn harmonische en dichte kroon met rechtopstaande stam maakt hem ook ideaal in grote tuinen en parken als schaduw- en specimenplant of om kleine bossen te creëren.

• Winterhard: USDA zones 5 tot 7.
• Blootstelling aan licht: volle zon.
• Bloeiseizoen: midden tot laat in de lente.
• Grootte: 21 tot 24 meter hoog en 18 tot 21 meter breed.
• Bodemvereisten: Vochtige en humusrijke maar goed gedraineerde leem-, klei- of zandgrond met een pH van licht alkalisch tot neutraal.

6: Moeras essen ( Fraxinus caroliana )

Moeras essen zijn herkenbaar aan hun glanzende donker smaragdgroene bladeren; ze hebben 5 tot 7 blaadjes en zijn glad, met licht gezaagde randen.

Hij komt uit North Carolina, waar hij goed groeit in vochtige en zelfs natte grond.

De samara's zijn groen en breed, en ze krijgen een wijnpaarse kleur als ze volgroeid zijn.

De rechtopstaande stam heeft grijze gebarsten schors en de kroon is ovaal. Het is geen gemakkelijke variëteit om te vinden. Hij kan zelfs in vijvers en moerasgebieden groeien.

Moerasas is ideaal voor natte bodems, zoals rivieroevers, oevers van vijvers of echt moeras. Je kunt het in groepen of als een specimen laten groeien.

• Winterhard: USDA zones 7 tot 9.
• Blootstelling aan licht: volle zon of gedeeltelijke schaduw.
• Bloeiseizoen: lente.
• Grootte: 9,0 tot 12 meter hoog en 8,5 meter breed.
• Bodemvereisten: Vochtige en vruchtbare leem, kleileem of zandleem met zure pH (onder 6,0). Het kan natte en slecht gedraineerde grond verdragen, maar geen droge grond.

7: Gregg's Ash ( Fraxinus greggii )

Gregg's es is het makkelijkst te identificeren, omdat hij heel anders is dan de andere. Het is eigenlijk een groenblijvende struik met een ronde groeiwijze, hoewel je hem tot een boom kunt vormen.

De takken hebben de neiging om omhoog te wijzen en de bladeren zijn leerachtig klein, ongeveer 2 inch lang. Dit geeft het een zeer dunne en verfijnde textuur, met mooie lichte spelletjes op het licht tot middengroene blad.

De schors is glad en grijs van kleur, en de keutels komen in kleine clusters die lichtbruin worden als ze volwassen zijn.

Als struik heeft hij weinig onderhoud nodig, maar als boom iets meer.

Deze kleine es is goed voor clumps, hagen en funderingsbeplanting, als boom kan het een mooie en decoratieve specimenplant zijn.

• Winterhard: USDA zones 7 tot 10.
• Blootstelling aan licht: volle zon of gedeeltelijke schaduw.
• Bloeiseizoen: de hele lente.
• Grootte: tot 6,0 meter hoog en verspreid.
• Bodemvereisten: Goed gedraineerde en regelmatig vochtige, vruchtbare leem-, klei-, kalk- of zandgrond met een pH van licht alkalisch tot neutraal. Het verdraagt rotsachtige grond.

8: Manna Ash ( Fraxinus ornus )

Ja, dit is de mannaboom! Wordt ook wel bloeiende es genoemd, Fraxinus ornus is een middelgrote bladverliezende boom die beroemd is om zijn grote, dichte en geurige witte bloemen...

Ze zijn eetbaar (manna) en ze komen in overvloed aan de uiteinden van takken in de lente. Ze worden gevolgd door de gevleugelde zaden die blijven zitten in de herfst en zelfs in de winter!

Het blad van de Zuid-Europese bloeiende es is zeer elegant, overhangend en met 5 tot 9 blaadjes, heldergroen van kleur, maar het wordt spectaculair in de herfst, wanneer het geel, bordeauxrood en zelfs paarsrood wordt! De kroon is rond tot ovaal. De stam is rechtopstaand en heeft een grijze tot bruine gladde schors.

De Manna es is een prachtige boom voor in de tuin; het is een plant voor vier seizoenen. In tegenstelling tot andere bomen in deze soort houdt hij van drogere en warmere omstandigheden, en je kunt hem gebruiken als specimenplant of voor een klein hakhout.

• Winterhard: USDA zones 6 tot 9.
• Blootstelling aan licht: volle zon.
• Bloeiseizoen: midden en laat in de lente.
• Grootte: 40 tot 50 voet hoog en verspreid (12 tot 15 meter).
• Bodemvereisten: humus- en organisch rijke leem-, klei-, kalk- of zandgrond met een pH van licht alkalisch tot neutraal. Het is droogtetolerant.

9: Californische es ( Fraxinus dipetala )

De Californische es is een oorspronkelijke soort van Fraxinus De Californische es of tweebladige es heeft tussen 3 en 9 blaadjes op elk blad en ze zijn licht gekarteld en hebben ongewoon afgeronde uiteinden.

Hij is middengroen van kleur en vormt een dik bladerdak op de vrij kleine boom. De bloemen zijn geurig, wit en ze hebben ook maar twee bloemblaadjes per stuk, ook dit onderscheidt hem.

Ze staan in kleinere trossen dan andere essensoorten. De keutels of samara's zijn erwtgroen en glanzend als ze jong zijn, en ze worden bruin tot paars als ze rijp zijn.

Ten slotte kan de kroon piramidaal of rond zijn en is hij vaak minder dicht dan andere essensoorten.

De Californische es is inheems in Arizona, Californië, het zuiden van Nevada en Utah en is goed voor droge gebieden, zoals de naam al doet vermoeden. Als boom kun je hem in groepjes met andere soorten zetten; alleen geeft hij een licht en luchtig effect.

• Winterhard: USDA zones 7 tot 9.
• Blootstelling aan licht: volle zon of gedeeltelijke schaduw.
• Bloeiseizoen: lente.
• Grootte: tot 6,0 meter hoog en verspreid.
• Bodemvereisten: Gemiddeld vruchtbare en goed gedraineerde leem-, klei-, kalk- of zandgrond met een pH van licht alkalisch tot licht zuur. Het verdraagt droge grond en rotsachtige grond.

10: Woestijnas ( Fraxinus angustifolia )

Woestijn essen zien er van een afstandje anders uit; je ziet het dikke bladerdak in de kroon niet, en in feite wordt hij ook wel "smalbladig" genoemd.

Fraxinus angustifolia of woestijn es is een droogtetolerante en spreidende bladverliezende essensoort met een ovale en opgaande groeiwijze en elegante takken. De schors is glad als hij jong is en barst dan in vierkantjes...

De bladeren zijn ook erg opvallend, want er zitten dunne blaadjes aan en ze zijn altijd 13. De cultivar 'Raywood' is geliefd om de paarse kleur van de bladeren in de herfst.

Hij is zeer resistent tegen smaragdbladige essenboorders, dus ideaal als je dit probleem in je regio hebt. Als tuinboom zou een grote informele ruimte en een specimenbeplanting ideaal zijn.

• Winterhard: USDA zones 5 tot 8.
• Blootstelling aan licht: volle zon.
• Bloeiseizoen: lente.
• Grootte: 15 tot 24 meter hoog en 9,0 tot 15 meter breed.
• Bodemvereisten: Goed gedraineerde leem-, klei- of zandgrond met een pH van licht alkalisch tot licht zuur. Het verdraagt rotsachtige grond en is droogtetolerant.

11: Pompoen-as ( Fraxinus profunda )

De pompoen-es is een grote soort, misschien zelfs de grootste, want hij kan bij uitzondering 38 meter hoog worden. Hij heeft een rechtopstaande groeiwijze met een ovale kroon, die open is en niet zo dicht als andere essen.

Hij heeft geelgroene glanzende bladeren met een behaarde onderkant, elk met 7 tot 9 elliptische blaadjes. Ze zijn lang, tussen de 27 en 54 cm! en ze kleuren bronskleurig tot paarsrood in de herfst.

De samara's zijn ook groot; ze bereiken een lengte van 7,5 cm. Aan de andere kant zijn de bloemen onopvallend, klein en groenachtig van kleur.

De pompoen es is zeer decoratief als grote boom met mooi blad, hij heeft natuurlijk veel ruimte nodig en is geschikt voor modelbeplanting. Hij past zich goed aan natte gebieden en regentuinen aan.

• Winterhard: USDA zones 5 tot 9.
• Blootstelling aan licht: volle zon.
• Bloeiseizoen: lente.
• Grootte: 18 tot 24 meter hoog, uitzonderlijk meer, tot 38 meter, en 9,0 tot 15 meter breed.
• Bodemvereisten: Vruchtbare, vochtige tot natte leem, kleileem en zandleem met een pH van licht zuur tot neutraal. Het is tolerant voor natte grond en tolerant voor zware klei.

12: Oregon es ( Fraxinus latifolia )

De Oregon es is een van de meest sierlijke bomen in Europa. Fraxinus Hij heeft een rechtopstaande tak met een grote dikke maar afgeplatte kroon.

De takken kronkelen en buigen prachtig, waardoor hij er majestueus uitziet. De bladeren zijn lichtgroen, met 5 tot 9 blaadjes elk, maar ze worden laat in de herfst heldergeel.

De schors is grijs als hij jong is en bruingrijs als hij ouder wordt, en hij begint later in de jaren ook te barsten.

De bloemen zijn onopvallend, maar de samara's die volgen zijn vrij groot, 5,0 cm lang. Het is ook een boom met een lange levensduur: tot wel 250 jaar!

De Oregon es is ideaal als specimenplant met een sterke en elegante aanwezigheid in natuurlijk ogende tuinen en past dankzij zijn habitus zelfs bij oosterse ontwerpen. Hij is ideaal voor moerasgebieden en natte tuinen.

• Winterhard: USDA 6 tot 8.
• Blootstelling aan licht: volle zon of gedeeltelijke schaduw.
• Bloeiseizoen: midden tot laat in de lente.
• Grootte: 18 tot 24 meter hoog, uitzonderlijk meer, tot 38 meter, en 9,0 tot 15 meter breed.
• Bodemvereisten: humusrijke, goed gedraineerde en vochtige leem-, klei- of zandgrond met een pH van licht alkalisch tot licht zuur. Het is tolerant voor natte grond.

Essenbomen - werkelijk prachtige planten

Essenbomen hebben het allemaal: interessant gebladerte en "sleutels", grote bloemen, rechtopstaande stammen en dichte kronen.

Ze zijn ook goed voor extreme bodemomstandigheden, sommige voor droogte en sommige voor nat land!

Ze hebben veel persoonlijkheid en ze zullen er goed uitzien in de meeste tuinen, vooral op een zonnige plek aan de achterkant van een gazon, en als dit is wat je in gedachten had, ga je gang, nu ken je de beste variëteiten!

Afbeelding kop Cathy McCray /flickr/CC BY-NC-ND 2.0